DEHB, çocukluk dönemine dair bir terim gibi görünse de yetişkinlerde de önemli oranda görülen nörogelişimsel bir bozukluktur. Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri ile kendini gösterir. DEHB de diğer tanılar gibi genellikle başka davranışsal bozukluk ile birlikte görülür. DEHB'li bir bireyseniz ya da bir yakınınız DEHB tanısı aldı ise yaşamlarınızı etkileyen ve tedavi sürecini karmaşık hale getiren bu faktörleri bilmeniz kolaylık sağlayacaktır.
DEHB'li bireylerde depresyon ve anksiyete gibi duygudurum bozuklukları daha sık görülür. DEHB'ye sahip olan kişilerin sık sık düşük özgüven, umutsuzluk ve huzursuzluk hissi yaşadıklarını gözlemleriz. Bu durum, DEHB tedavisi sırasında dikkate alınması gereken önemli bir noktadır.
Zaman yönetiminde zorlanma ve organizasyon becerilerinin zayıf olması gibi DEHB belirtileri, okul başarısını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, DEHB'li bireylerin eğitim sürecinde ek destek ve özel düzenlemeler gerekebilir.
Öfke Kontrol Güçlüğü
DEHB'li bireylerde dürtüsel tepkileri kontrol etme zorluğu kendini öfke patlamaları ve saldırganlık davranışları ile gösterebilir. Bu davranışlar, sosyal ilişkileri olumsuz etkileyebilir ve kişinin yaşam kalitesini düşürebilir.
Uyku Problemleri
DEHB'li bireyler arasında uyku problemleri de oldukça yaygın. Gece uyanık kalmak ya da uyku düzeninde bozukluklar gibi sorunlar ile terapiye başvurabilmekteler. Ve biliyoruz ki uykusuzluk da bireyin dikkat eksikliğini artırabilir ve günlük işlevselliğini olumsuz etkileyebilir.
Bağımlılığa meyil
DEHB'li bireylerde madde bağımlılığı ve kumar gibi riskli davranışların görülme olasılığı daha yüksek. Bu bana göre dürtüsellik ve risk alma eğiliminin bir sonucu olabilir. DEHB tedavisi sırasında bağımlılık eğilimiyle ilgili olarak dikkatli olunması önemlidir.
DEHB nedenli kendini kontrol etme güçlüğü, dürtüsellik ve tekrarlayıcı davranış örüntüleri ile ilişkili davranışsal bozukluklar da gözlemlenebilir. Bu Bozukluklar:
Saç Yolma (Trikotillomani)
ADHD'li bireyler arasında saç yolma davranışını sık görülür. Bu davranış, kişinin kafasındaki saçları koparma, yırtma veya yolma şeklinde kendini gösterir. Bu davranışın temel nedeni, sıkıntı, kaygı, stres veya dikkat dağıtıcı düşüncelerle başa çıkmaya çalışmaktır. Saç yolma, bireyin sosyal ilişkilerini etkileyebilir ve kendine güvenini azaltabilir.
Deri Yolma (Dermatillomani)
ADHD'li bireyler arasında deri yolma, yani cilt üzerini sürekli olarak tırnakla kazıma, tırnak yeme veya cildi yaralama davranışı da yaygın olarak gelmekte. Bu davranışın altında yatan nedenler arasında da stres, endişe, dürtüsellik ve dikkat dağınıklığı yer alabilir. Deri yolma, bireyin ciltte yaralar, izler ve enfeksiyonlar oluşturmasına neden olabilir, bu nedenle önlem alınması ve davranışın sönümlenmesi önceliklendirilir.
Sivilce Sıkmak (Akne Ekskoriasyonları)
ADHD'li bireyler arasında sivilce sıkmak (yüzdeki veya vücuttaki sivilceleri sıkma veya kazıma davranışı) da sıkça başvurulan nedenler arasında. Bu davranışın temelinde, dürtüsellik, sabırsızlık ve hiperaktivite gibi DEHB belirtileri yer alabilir.
Biriktiricilik
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) sahibi bireylerde biriktirme / istifleme davranışına rastlanabilir. Nesneler duygusal güvenlik sağlayarak kontrol duygusunu arttırıyor gibi hissettirebilir, bu nedenle gereksiz nesneleri biriktirme eğilimi görülebilmektedir. DSM-5'e göre, biriktirme bozukluğu belirtileri arasında nesneleri atamama, yaşamsal alan kaybı ve işlevsellik bozulması bulunur.
Bu davranışsal bozukluklar, DEHB'li bireylerde daha sık görülse de, her DEHB'li kişi tarafından deneyimlenmez. Bilişsel Davranışçı Terapi ve destekleyici tedaviler, bu davranışların kontrol edilmesi ve azaltılması konusunda oldukça başarılıdır. Bir ruh sağlığı uzmanına başvurarak, bireye özel bir tedavi planının oluşturulması önemlidir. Unutmayın, her birey farklı olduğundan ve belirtiler kişiden kişiye değişebileceğinden, tanı ve tedavi süreci de bireye özel seyirde olacaktır.