Kanser tedavisi tüm aile için zorlayıcı olabilir, ancak her zaman söylediğim gibi kaygının en önemli ilacı doğru bilgidir. Siz de tedavinizden önce nasıl doktorunuzdan neler olabileceğini ve yan etkileri nasıl yönetebileceğinizi bilmek istiyorsanız hazırlıklı olmak için, çocuklar ve gençler de genellikle ne bekleyeceklerini bildiklerinde daha iyi yönetirler.
Ne kadar ayrıntı vereceğiniz çocuğunuzun yaşına ve mizacına bağlıdır, ancak genel olarak çocuklar tedavinin neleri içerdiğini, nasıl çalıştığını ve neden yan etkiler olduğunu bilmek isterler. Tam olarak neler olacağını söyleyemeyebilirsiniz, ancak çocuklarınızı güncel tutmayı vaat edebilirsiniz.
Kanser tedavisi hakkında çocuklarla konuşmak ve süreci yönetmek bu bilgiler ile kolaylaşabilir:
Doğru Bilgi:
Öncelikle tedavinize siz hakim olun. Tedavinizdeki ilaçları bilmek ve yan etkilerini anlamak yardımcı olabilir. Kafanız karıştıran veya belirsiz olan herşeyi doktorunuza sormaktan çekinmeyin. Hastanedeki hemşireler de çoğunlukla iyi bilgi kaynaklarıdır. Beslenmeniz, evde kullanacağınız ilaçlarınız varsa nasıl kullanacağınız, evde takip etmeniz gereken belirtiler size yardımcı olacaktırlar. Aynı zaman da kanser tedavisinin farklı yönleri hakkındaki ücretsiz kitapçıkları veya bilgi föylerini sizinle paylaşacaktırlar veya siz talep edebilirsiniz. Tedaviyi iyi anladıktan sonra, muhtemelen bunu çocuklarınıza açıklamanız ve sorularını yanıtlamanız daha kolay olacaktır.
Minik sorular:
Tedavi sürecine çocuğunuzu hazırlayın. "Kemoterapi'yi duydun mu?" "Radyoterapi'yi duydun mu?" gibi sorularla ne bilip bilmediklerini kontrol ederek başlayın. gibi sorularla başlayın. Daha fazlasını öğrenmek isteyip istemediklerini kontrol edin ve ileride başka soruları da olursa tedavi süresi boyunca size sorabileceklerini belirtin. İsterlerse doktorunuzla tanışabileceklerini söyleyebilirsiniz.
Tedavinin ne kadar süreceği, ne zaman başlayacağı hastanede kalış süreniz konusunda onları güncel tutun. Kanserli bir hasta olarak sizin bakımınızı kimin üstleneceğini ve tedavilerde size kimlerin eşlik edeceğini açıklayın. Dilerlerse hastanede sizi ziyaret edebilirler. Kimi çocuk bunu ister, kimisi istemez. Eğer çocuğunuz sizi ziyaret etmek isterse, odanızı onların hoşlanacağı şekilde aksesuarlar ve oyuncaklar ile dekore edebilir, hastanenin korkulacak bir yer olmadığı konusunda onları rahatlatabilirsiniz.
Yan etkilere hazırlayın:
Genellikle kanser hastası olan kişiler teşhis konulduğunda gayet iyi görünürler.
Ancak tedavi gördüklerinde ve yan etkiler ortaya çıktığında hasta görünmeye başlar. Bunu anlamak çocuklar için zor olabilir. Çocukları kilo değişiklikleri, yorgunluk, mide bulantısı, yara izleri ve saç dökülmesi gibi tedavi yan etkilerine hazırlamak önemlidir. aksi halde bunları iyileşmenin bir parçası değil, kötüye gidiş olarak yorumlayabilirler. Herkesin tüm yan etkileri yaşamadığını açıklayın. Aynı kansere ve tedaviye sahip kişilerde aynı yan etkiler olması şart değildir. Doktorlar belirli bir tedavi gören çoğu insanda ne olduğunu bilir, ancak her insanda ne olacağından tam olarak emin olamaz - herkes farklıdır. O yüzden başka insanlardan duydukları deneyimler ile sizin için endişelenmesinler. Birlikte yaşayıp birlikte göreceğiniz, üstesinden gelebileceğiniz konusunda rahatlatın.
Çocuklarınıza kanser tedavisinin yan etkilerinin kanser belirtilerinden ayrı olduğunu bahsedin. Yan etkileri yaşıyor olmanızın daha kötüye gittiğiniz anlamına gelmediğini vurgulayın. Çocukların kemoterapi seansı günlerinde yorgunluk veya kusma gibi ilaçların etkilerini gördüklerinde üzülmeleri yaygındır. Tedavinin kanseri daha da kötüleştirdiğinden veya kanserin ilerlediğinden endişe edebilirler. Herhangi bir yan etki yoksa da bunun tedavinin işe yaramadığı anlamına gelmediğine dair de onlara güvence verin.
"Doktorlar kanseri öldürmek için çok güçlü ilaçlar kullanıyorlar, o yüzden herşey bittiğinde iyileşebileceğim. Ancak ilaç çok güçlü olduğu için kanser hücrelerini olduğu kadar iyi hücreleri de etkileyebiliyor. Doktorlar buna yan etki diyor. Tıpkı bazı antibiyotiklerin ishal yapması gibi. O nedenle kemoterapiden sonra bazı günler daha fazla hastaymış gibi görünebilirim. Ancak bu kanserin kötüye gittiği anlamına gelmiyor. İyi ve sağlıklı hücreler bu yan etkilerin üstesinden gelebiliyorlar, kötüler ise ölüyorlar. Tedavi bittiğinde sadece sağlıklı hücreler kalacak ve ben eskisinden de daha iyi hissetmeye başlayacağım.” şeklinde açıklayabilirsiniz.
Çocuklarınıza doktorun söylediklerine göre hangi yan etkileri beklemeleri gerektiğini ve bunların görünüşünüzü veya hislerinizi nasıl değiştirebileceğini söyleyin. Bu yan etkileri yaşamaya başlarsanız onlarla paylaşacağınızı, saklamayacağınızı paylaşın. Aksi halde sizi kontrol etme gereksinimi hissederler. Yan etkinin ne kadarının normal kabul edildiğini onlara açıklayın. Bu, ne zaman yardım istemeleri gerektiği konusunda endişelenebilecek daha büyük gençler için özellikle önemli olabilir. Doktorunuzun tedavinizi düzenlerken mümkün olduğunca az yan etkiye neden olmasını sağlamaya çalışacaklarını ve gerekirse daha rahat atlatmanız için yeni ilaçlar da verebileceklerini anlatın.
“Kanser her zaman acıtmaz, ancak kanser tedavisi bazen ağrı veya acı verebilir. Doktorum bana ağrı, bulantı ve diğer yan etkiler için ilaçlar verdi ama yine de iyi ve kötü günlerim olabilir. Kötü bir gün geçirirsem size haber vereceğim. Merak etme.” diyebilirsiniz.
Radyoterapi görecekseniz; radyasyon terimini filmlerden ve internetten öğrenmiş olabilir ve bulaşacağı konusunda endişelenebilir. “Radyasyon tedavisi röntgen gibidir. Acıtmaz. Bana dokunmak güvenli, dilediğince sarılabilirsin” şeklinde bilgi vermek çocuğunuzu rahatlatabilir.
“Doktor kemoterapi nedeniyle saçlarımın dökülebileceğini söyledi. Ancak yeniden çıkacaklar ve eskisi gibi görüneceğim. Saçlarım tekrar uzayana kadar peruk, eşarp veya şapka takabilirim. Benimle gelip peruk seçmek ister misin? İnternetten bana farklı şapka modelleri bakabilirsin.” şeklinde bilgi verebilirsiniz.
Çocuğunuzu soru sormaya ve kanser tedavisi. ile ilgili herhangi bir korkusu veya endişesi varsa sizinle paylaması için teşvik edin.
Çocuklarınıza değişikliklere alışacaklarına dair güvence verin. Önceden olduğu gibi aynı kişi olduğunuzu vurgulayın. Yan etkiler olağan aile aktivitelerine katılamayacağınız anlamına geliyorsa, çocuklarınızın bunun ilgilenmediğiniz anlamına gelmediğini anlamalarını sağlayın.
Hastane:
Tedaviniz için uzun süreli hastanede kalmanız gerekebilir, eşinizin de size eşlik ettiği durumda çocuklarınızı aile üyeleri veya diğer güvendiğiniz erişkinler ile birlikte evde bırakmanız gerekebilir. Hastaneye gelmek isteyip istemeyeceğini sorabilirsiniz. Kimi çocuk istemez, bazıları ise isteyebilir. Eğer isterse küçük yaşta bir çocuk için odaya onun hoşlanacağı ayrıntılar eklemek (birlikte oynayabileceğiniz bir kutu oyunu, birlikte resminizin olduğu bir çerçeve, oyuncaklar vb) iyi bir fikir olabilir, hastanenin korkulacak bir yer olmadığını gösterme fırsatı da yaratabilir sizin için. Aşağıdaki ipuçları hastaneki yatış sürecinizde iletişim halinde kalmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca evden ayrılmanız gerekmiyorsa ancak çocuklarınızla iletişim kurmanın ekstra yollarını istiyorsanız da faydalı olabilirler.
Çocuklarınızdan size göndermek üzere çizimler yapmalarını ve fotoğraf çekmelerini isteyin.
Hastanedeyken her gece eve telefon etmek için bir zaman belirleyin, ardından telefon veya görüntülü görüşme yoluyla birlikte kitap okuyun.
Eski moda bir mektup yazın ve bir tanıdığınızla eve gönderin. Çocuklar kendilerine hitaben yazılmış mektuplar bulmayı severler.
Gün içinde süpriz kısa sesli mesajlar gönderin.
Çocukların bulması için notlar ve sürprizler bırakın; örneğin bir beslenme çantasına bir not koyun.
Ergen ise sosyal medya aracılığıyla bağlantı kurun.
Ziyaret edebiliyorlarsa, çocuklar evden kartlar veya resimler, bahçeden toplanmış çiçekler veya hastanede size "akılda" kalacak bir oyuncak getirebilirler.
Takım olun:
Çocuklarınızın yan etkilerle başa çıkmanıza nasıl yardımcı olabilecekleri hakkında konuşun (örneğin, saçınızı tıraş etmenize veya peruk seçmenize yardımcı olun). Bu tür eylemler çocuklarınızın kendilerini yararlı hissetmelerini sağlar. Yan etkilerin genellikle tedavi bittikten sonra ortadan kalktığını bilmeleri gerekir - saçlar geri uzar, yara izleri kaybolur - ancak bu genellikle zaman alır. Sizinle birlikte çocuğunuzu peruk seçmeye çağırabilir veya sizin için internetten veya ergense alışverişe çıktığında şapka modelleri bakmasını rica edebilirsiniz.
Bir aile kanser teşhisiyle uğraşırken, çocukların fazladan sorumluluk alması gerekebilir. Çocuklar faydalı olduklarını hissederlerse, bu onların öz saygısını artırır çünkü bu sizin onları değer verdiğinizi ve onlara ihtiyaç duyduğunuzu gösterir. Küçük çocuklar basit işlerde yardımcı olabilirler. Daha büyük çocuklar ve ergenlerden ev işlerinde daha fazla yardım etmelerini isteyebilirsiniz, ancak önce onlarla konuşmak önemlidir. Ergenler emir sevmez, kararlarda fikirlerinin alınması bireyselleşmeye çalıştıkları ergenlik gibi bir dönemde onları destekleyecektir. Hangi ev işlerinde yardım edebileceklerini direkt kendilerine sorabilirsiniz. Gençlere ev işlerinde aşırı yüklenmekten kaçınmaya çalışın, unutmayın ki yinde de onlar sadece bir çocuk, ergen olsalar bile. Ergenler için
yardımlarının taktirinizi kazanacağını ama beklenen bir zorunluluk olmadığını belirtin. Görevleri tüm aile üyeleri arasında adil bir şekilde paylaşmaya çalışın. Çocukların yaşlarına göre yapabilecekleri:
2-4 yaş için: Oyuncakları oyuncak kutusuna koymak, kitapları raflarına yerleştirmek,
kirli giysileri kirli sepetine atmak
4-8 yaş için: masayı kurmak, yıkanmış çorapları eşleştirmek, yatağını yapmaya yardım etmek, toz almak, market alışverişlerini buzdolabına kaldırmaya yardım etmek
8-12 yaş için: yatak yapmak, evcil hayvan varsa mamasını vermek, evi süpürmek,
bulaşık makinesini doldurmak ve boşaltmak
12 yaş ve üzeri için: basit yemekler yapmak, mutfak ve banyoyu temizlemek,
çamaşırları yıkamak ve asmak
Hayat devam ediyor:
Çocukların çoğunlukla önce kendilerini ve bir durumun onları nasıl etkilediğini düşünmeleri normaldir. Hatta daha büyük çocuklar ve ergenler teşhis hakkında kızgın ve ebeveynlerine karşı ilgisiz görünebilirler. Tepkilerini incitici veya sinir bozucu bulabilirsiniz, ancak bu yaşlarına uygun bir tepkidir. Ergen abaveyni olmak her zaman zordur ama kanserde başka bir zor. Bazen de tam tersi ergen evde çok fazla sorumluluk alabilir ve arkadaşlarıyla bağlarını koparabilir. Özellikle bu süreçte sosyal ağlarını korumaları çok önemlidir.
Çocuğunuzun hayal kırıklığını kabul etmek yardımcı olabilir: "Genellikle yaptığım gibi futbol oynamanı izleyemediğim/yatarken sana kitap okuyamadığım/arkadaşının doğum gününe gelemediğim/.... için üzgün/kızgın/hayal kırıklığına uğramış/.... olduğunu biliyorum, ancak kendimi iyi hissetmiyorum ve daha iyi olabilmek için şu anda biraz kendi halimde kalmaya, dinlenmeye ihtiyacım var."
Ayrıca çocukların ve gençlerin nasıl davrandıklarının sağlığınızı ve iyileşmenizi etkilemeyeceğini anlamaları da önemlidir. Çocuklar bazen sessiz kalmazlarsa ebeveynlerinin iyileşemeyeceğini veya yaramazlık yaptıklarında ebeveynlerini üzüp iyileşmelerine engel olabileceklerini düşünebilirler. Özellikle küçük çocuklara şunları söylemek isteyebilirsiniz: "Seninle oynayamadığım için üzgün olduğunu biliyorum. Ben de üzgünüm, ama çok yorgunum. Kendimi daha iyi hissettiğimde yarın ne yapabileceğimizi düşünelim."
Kanser hastası biriyle (eşiniz veya kendi ebeveyniniz gibi) ilgilenen bir ebeveynseniz, çocuklarınız için çok az zamanınız ve enerjiniz kaldığını hissedebilirsiniz. Yardım istemek ve kabul etmek zor olsa da, biraz baskıyı azaltabilir ve bir aile olarak birlikte daha fazla zaman geçirmenize olanak sağlayabilir.
Rutinleri ve aile geleneklerini mümkün olduğunca korumak, çocukların güvende hissetmelerine yardımcı olacaktır. Aile ve bireysel aktivitelerinize devam etmek ve kanserin etkileriyle başa çıkmak arasında bir denge kurmanız gerekir. Tedavi sırasında düzenli bir rutini değiştirmeniz gerekirse, çocuklara değişikliğin ne olacağını, neden gerçekleştiğini ve onları nasıl etkileyeceğini söyleyin. Muhtemelen onlara kimin bakacağını, örneğin onları okula/kursa/spora kimin götüreceğini veya yemek pişirmeyi kimin yapacağını bilmek isteyeceklerdir. Çocuklarınıza nerede olacağınızı, örneğin hastanede mi yoksa evde mi dinleneceğinizi söyleyin. Siz veya aile üyeleriniz onları okul sonrası etkinliklerine götüremiyorsa, bir arkadaşınızdan veya akrabanızdan yardım etmesini isteyin. Bu mümkün değilse, bir süreliğine aktiviteleri azaltmanız gerekebilir, ancak çocuklarınızı karara dahil edin. Hayatın bozulabileceği ve altüst olabileceği tedavi sırasında ailenizin birlikte geçirdiği zamanı korumaya çalışın. Bazı fikirler:
Bazı aileler ziyaretçileri sınırlayabilir ve yemek saatlerinde telefonlara cevap vermemeyi tercih edebilir. Bazı aileler ise tersine tanıdıklarla birlikte yemek yemeyi sosyalleşmek için tercih edebilir.
Arkadaşlarınızın sizi ne zaman aradığı ve neler konuşmak istediğiniz konusunda bazı sınırlar koymak isteyebilirsiniz. E-posta göndermelerini veya sosyal medya platformları aracılığıyla iletişim halinde kalmalarını isteyebilirsiniz. Ailenizi ve arkadaşlarınızı nasıl olduğunuz konusunda güncel tutmanın birçok yolu vardır. Kapalı bir whatsapp grubu kullanabilir, sesli mesajlar veya yazılı olarak güncel değişiklikleri paylaşabilir, tek tek anlatma yükünden kurtulabilirsiniz.
Birlikte çok fazla enerji gerektirmeyen şeyler düşünün. Yüksek sesle kitap okuyabilir, film izleyebilir veya bir masa oyunu veya video oyunu oynayabilirsiniz.
Yakın bir arkadaşınızdan veya akrabanızdan, ev işlerine yardımcı olmak için arkadaşlarınızdan ve ailenizden gelen tüm teklifleri koordine etmesini isteyebilirsiniz.
Aileniz ve arkadaşlarınız ile hastalığa odaklanmadığınız, ancak gülmenize, şaka yapmanıza ve rahatlamanıza olanak tanıyan eğlenceli şeyler yaptığınız "kansersiz" zamanları planlayın.
Disiplin kanser olmadı:
Sağlıklıyken bile aile kurallarını sürdürmek yeterince zor olabilir, kanser tedavisinin duygusal ve fiziksel etkileriyle uğraşırken veya kanser hastası biriyle ilgilenirken bunu yapmak çok daha zordur. Bazı ebeveynler, aileyi kanser stresine soktukları için suçluluk duyduklarını, bu nedenle çocuklarını ödevlerini ve ev işlerini yapmaya zorlamak istemediklerini söyler. Disiplin konusu, kanserle mücadele eden aileler için ortak bir endişe kaynağıdır. Çocuklar sağlıklı sınırlar ister; bu süreçte ailenin olağan disiplinini korumak, çocuklarınızın güvenlik duygusunu ve başa çıkma yeteneklerini güçlendirecektir.
Çocukların ev işlerini sürdürmeleri, iyi çalışma alışkanlıklarını teşvik etmeleri, uygunsuz davranışları dile getirmeleri ve düzenli uyku saatlerine bağlı kalmaları - tüm bunlar yetişkinlerden sürekli ve devam eden gözetim gerektirir. Bazı çocuklar, eksik hissettikleri ilgiyi çekmek için kötü davranabilir veya sınırları zorlayabilir. Şu anda biraz esneklik makul olsa da, öngörülebilir bir sınırlar ve beklentiler, normal yaşam duygusunu korumaya yardımcı olur ve çocuklar ve gençler için güven verici olacaktır. Özellikle ergenlere, eve dönüş saati, sigara ve alkol kullanımı ve güvenli seks için olağan kuralların geçerli olduğunu bildirin.
Başına gelene kadar ne kadar güçlü olduğunu kimse bilmez. Bilinmezden, belirsizlikten herkes korkar ama bu yapamayacağınız için değil, henüz yapmadığınız için. Belki kemoterapiden hemen önce okuyorsunuz bu yazıyı; bilin ki ihtiyacınız olan her şey içinizde saklı. Her fırtına diner, bu da dinecek. Süreçte hem kendiniz hem de aileniz için profesyonel yardım almaktan çekinmeyin. evinizi de kendiniz boyayabilirsiniz ama boyacı tutuyorsunuz değil mi? Yardım almak güçsüz olduğunuzu göstermez, sadece ehil ellerde daha sorunsuz gitmesini istediğiniz, bu süreçte bir de psikolojik olarak yorulmak istemediğinizi gösterir.
"Her fırtına diner, bu da bitecek."
