Gençlerin %10'u kendine zarar veriyor. Bu, ortaokul döneminde sınıfınızdaki en az iki kişinin bir zamanlar kendine zarar vermiş olabileceği anlamına geliyor.
Kendine zarar vermek intihar girişimi ya da dikkat çekme çabası değildir, ancak, bazı insanlar için karşı konulamayan ve rahatsız edici düşüncelerle veya duygularla baş etmenin bir yolu olabilir.
Kendine zarar döngüsü
Kendine zarar genellikle rahatsız edici düşünceler ve duyguların birikimini hafifletme isteği ile başlar. Kendine zarar verme davranışı kişinin hissettiği duygusal acı, üzüntü, stres veya kızgınlık gibi taşıması zor duygulara geçici bir rahatlama sağlayabilir. Ancak bu duyguların yarattığı gerilim ve bedensel gerginliği sadece kısa bir süre sakinleştirebildiğini ve ancak üstünü örttüğünü, altında yatan nedenler hala devam ettiği sürece o duyguların da tekrarlayacağını bilmek gerek. Kısa bir süre sonra, suçluluk ve utanma duyguları ortaya çıkabilir ve bu da döngüyü devam ettirebilir.
Neden insanlar kendine zarar verir?
Herkesi endişelendiren ve düşündüren farklı şeyler vardır. Bazı insanlar bu zorluklarla arkadaşları ve aileleriyle konuşarak başa çıkabilirken, diğerleri bu zorlukları dışa vuramayabilir. Duygularımızı ifade etmez ve bizi rahatsız eden düşünceleri konuşmazsak, baskı artarak dayanılmaz hale gelebilir. Vücudunuzun içine dile dökülmeyen duyguları sıkıştırmaya çalıştığınızı hayal edin, her gün bir yenisini sıkıştırarak bastırmaya görünmez kılmaya (hem başkalarına hem de belki kendinize) çalışıyorsunuz. Sonunda ya artan basınçla tüm duygular kontrolsüzce patlar (öfke patlamaları, durmayan ağlamalar gibi) ya bedeninizin zayıf bir noktası varsa sızar (uykusuzluk, iştah değişiklikleri, gaz veya barsak problemleri gibi bedensel belirtiler yaşanabilir) ya da sızmaması veya patlamaması için sızacağı bir kanal açılır (kendine zarar verme davranışı). Ancak siz bastırdığınız sürece bu üçlü karışık bir biçimde tekrarlamaya devam eder. Bazen kişiler duygularını o kadar bastırırlar ki, bu ilişkiyi bile getiremez olabilirler ve sadece verdiği anlık rahatlamanın farkında olurlar.
Birinin kendine zarar veriyor olabileceğini düşündürebilecek bazı işaretler:
- Günlük hayattan izolasyon.
- Düşük ruh hali, gözyaşları veya motivasyon eksikliği gibi depresyon belirtileri.
- Ruhsal durumda değişiklikler.
- Yeme/içme ve uyku alışkanlıklarında değişiklikler.
- Daha agresif olma gibi ruh hali değişiklikleri.
- Kendine zarar verme veya intihar hakkında konuşma.
- Uyuşturucu veya alkol kullanma.
- Başarısızlık, yetersizlik veya umutsuzluk hissetme ifadeleri.
- Öz saygı eksikliği.
- Açıklanamayan kesikler, morluklar veya izler.
- Sıcak havalarda bile bedenini gizleme eğilimi.
- Alışılmıştan daha sessiz olma hali.
Kendine zarar verme düşüncesi geldiğinde, dikkat dağıtma veya soğurma teknikleri duyguları kontrol etmeye ve zarar verme dürtüsünü aşmanıza yardımcı olabilir:
- Sizi rahatsız eden düşünceleri ve duyguları yazın; sayfayı buruşturun, parçalayın ve bu düşünceden kurtulmak için çöpe atın.
- Oyun hamuru alın, sıkarak gerginliği azaltın.
- Bir yastık veya mindere vurarak öfkenizi ve hayal kırıklığınızı dışa vurun.
- Bir yastık veya mindere doğru bir çığlık atın.
- Bir dakika ayırın ve nefes alın veya meditasyon yapın.
- Tetikleyicilerden uzaklaşmak için yürüyüşe çıkın. Kamusal bir yerde olmak, kendinize zarar verme dürtüsünü azaltmak için zaman ve alan sağlar.
- Bir arkadaşı veya aile üyesini arayın ve onlarla konuşun. Bu, kendine zarar vermeyle ilgili olmak zorunda değil.
- Sevdiğiniz müziği dinleyin veya keyif aldığınız bir film izleyin.
- Sizi tetikleyen şeyler hakkında biriyle konuşun veya bir profesyonelden yardım isteyin.
Kendine zarar verme davranışının yarardan ziyade zarar getirici sonuçları şu şekildedir:
-Artan utanç ve suçluluk duyguları ile özsaygınızı düşürür
-Yaralardan ya da temiz olmayan aletlerden ötürü enfeksiyon.
-Kalıcı yara izleri veya vücutta başka kalıcı hasarlar.
-Uygun şekilde tedavi edilmediğinde altta yatan sorunların ve koşulların kötüleşmesi.
-Ölüm amaçlanmasa da öngöremeden ölümle sonuçlanabilecek ciddi yaralanmalar.
Birinin kendine zarar verme konusunda konuşmak istemesi durumunda, onlarla nasıl konuşacağınıza dair bazı ipuçları
- Onlarla konuşmak için yeterince zaman ayırın ve kesintiye uğramayacağınız bir ortamda konuşun. Belirli bir anda zamanınız yoksa, daha sonra dinleyebileceğiniz net bir zaman belirleyin.
- Mümkünse, bilgisayarlar ve telefonlar gibi dikkat dağıtıcıları kaldırın. Bu tutumunuz, tam dikkatinizi verdiğinizi, onları dinlemek ve destek olmak için yanlarında olduğunuzu göstermeye olanak tanır.
- Kendine zarar vermenin zor olabileceğini kabul edin ancak belirli yaralanmalar veya davranışlar hakkında ayrıntılar istemeyin veya teşvik etmeyin. Bunun yerine, nasıl hissettikleri ve ne yaşadıkları hakkında konuşun.
- Şaşkınlık veya iğrenme tepkisi vermemeye çalışın. Bu, birinin neden kendine zarar vereceğini anlamak zor olabilir ancak olumsuz tepkiler karşı tarafı incitebilir, suçluluk ve kızgınlık duygularını tetikleyebilir ve onları konuşmaktan alıkoyabilir.
- Sınırlarınızı bilin. Kendine zarar veren kişi, konuyu sır olarak saklamanızı ve başka kimseye söylememenizi isteyebilir. Ancak, hemen tehlikede olduklarını veya tıbbi müdahaleye ihtiyaçları olduğunu düşünüyorsanız, güvende olduklarından emin olmak için harekete geçmeniz gerekir.
- Onlara sizin yanlarında olduklarını ve onlara yardım edecek birçok destek kaynağının olduğunu güvence altına alın. Belki ne yaşadıklarını veya neden yaptıklarını anlamıyor olabilirsiniz ama yine de onların yanında olduğunuzu hatırlatın.
- Kesinlikle tehditlerde bulunmayın; örneğin 'dur ya da...'. Bu tür tehditler genellikle işe yaramaz ve davranışlara itebilir. Ayrıca, bu sizinle konuşmayı bırakmalarına neden olabilir ve konuyu bir daha tartışma şansınız olmayabilir.
- Profesyonel destek aramalarında yardımcı olun ve bunu nasıl yapacakları konusunda bilgi verin. Belki onlarla birlikte doktora gitmeyi teklif edebilirsiniz veya güvendikleri bir yetişkin veya aile üyesiyle konuşmalarına yardımcı olabilirsiniz. Kontrolü ele almayın ve onların karar vermelerine izin verin.
- Olumlu olun ve onlara durumun daha iyi olacağını ve iyileşmenin mümkün olduğunu söyleyin!
"Kendine zarar veriyorsan ve bu yazıyı bu nedenle okuyorsan; hayatın çok zor ve aşılamaz geldiğini düşündüğün için bu yöntemlere başvurmuş olabileceğini biliyorum."
"Bazen insanlar kendine zarar verme davranışının dikkat çekmekten ibaret olduğunu söylerler. Bu tür yorumlar duydu isen, kendini yargılanmış ve yalnız hissetmiş olabilirsin. Ben bunun dikkat çekme davranışı olmadığını biliyorum, merak etme. Gerçekte, pek çok kişi kendine zarar verdiğini gizler. Bu şekilde yanlış anlaşılmak biliyorum çok acı verici."
"Bu duygusal acı ve içsel savaşların ne kadar yoğun olduğunu biri ile paylaşmayı denedin mi? Kendine zarar vermek, derin duygusal yaraların dışa vurumu gibi görünse de aslında daha derin ve karmaşık duygusal sorunların bir yansıması olabilir. Bu süreçte hissettiklerini doğru bir şekilde anlamak için buradayım. Bu zorlu süreçte sana destek olabilecek sağlıklı başa çıkma yöntemlerine bir şans verelim mi? Keşfetmek ve içsel huzuru bulmak için birlikte çalışabiliriz."
Kendine zarar verme davranışı ile ilgili daha ayrıntılı okumak, tanı ve tedavisi ile ilgili bilgi almak için...