top of page

Yeme bozukluklarına sahip bireyler genellikle vücut ağırlığını ve beden şeklini aşırı derecede takıntı haline getirirler. Ayrıca, yemek yeme davranışları, yemeğin kontrol edilememesi veya aşırı yeme, ardından kusma veya başka bir şekilde yiyecekleri çıkarma gibi davranışlarla sonuçlanabilir. Aşırı kilo kaybı veya kilo alma da yeme bozukluklarının belirtileri arasında yer alabilir. 

Yeme bozuklukları genellikle genetik, psikososyal ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır. Bu bozukluklar, birçok komplikasyona, özellikle kalp, kemik ve diğer vücut sistemlerindeki sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, yeme bozuklukları depresyon, anksiyete ve diğer ruhsal sağlık sorunları ile de ilişkilidir.

 

  • Anoreksiya Nervoza (Anorexia Nervosa)

  • Bulimiya Nervoza (Bulimia Nervosa)

  • Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu (Binge-Eating Disorder )

  • Kaçıngan/ Kısıtlı Besin Alım Bozukluğu (ARFID)

  • Ruminasyon Bozukluğu

  • Gece Yeme Bozukluğu

  • Çıkarma Bozukluğu

  • Obezite

  • Duygusal yeme

  • Pika

yeme bozukluğu .jpg

Anoreksiya Nervoza (Anorexia Nervosa)

Yeme bozukluklarının en yaygın olanıdır. Anoreksiya, genellikle vücut ağırlığındaki aşırı düşüş ve aşırı diyetlerle karakterizedir. Bu bozuklukta, kişi kilo almaktan aşırı korkar ve genellikle aşırı egzersiz yapar, az ya da hiç yemek yemez ve yemek yedikten sonra kusma veya müshil kullanma gibi davranışlar sergiler.

bulumia .jpg

Bulimiya Nervoza (Bulimia Nervosa)

Bu bozukluk, tekrarlayan yeme ve ardından kusma davranışlarıyla karakterizedir. Bir birey tipik olarak aşırı miktarda yemek yer, ardından bu yiyecekleri çıkarmak için kusar veya diğer yöntemler kullanır. Bulimiya, kişinin kilo alımını kontrol etme ve beden şekliyle ilgili aşırı endişelenmesi ile karakterizedir.

tıkınırcasına yeme .jpg

Tıkınırcasına yeme bozukluğu, Binge-Eating Disorder

Bu bozukluk, aşırı miktarda yemek yeme davranışıyla karakterizedir, ancak ardından kusma veya başka davranışlarla bu yiyecekleri çıkarma gibi bir davranış yoktur.  kişiler genellikle kendilerini kontrol edemediklerini hissederler ve yemek yedikten sonra utanç, suçluluk ve pişmanlık duyarlar. belirli bir zamanda ve belirli bir süre zarfında aşırı miktarda yiyecek tüketme davranışıyla karakterizedir. yeme davranışı genellikle öz kontrol eksikliği ve aşırı miktarda yeme olmadan da bu bozukluğu tanımlamak mümkündür. diğer yeme bozuklukları gibi, kişinin yaşam kalitesini etkileyebilir ve sağlık sorunlarına neden olabilir. genellikle depresyon, anksiyete, düşük özsaygı, yeme ile ilgili korkular, vücut şekli ve kilo algısı ile ilişkilidir. Kişi sıklıkla yeme sonrası suçluluk ve utanç hisseder. bireyler, yeme davranışlarını kontrol etmekte zorlanır ve sıklıkla yeme nöbetlerini gizlemek için çaba sarf ederler. genellikle ilaç, psikoterapi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi bir kombinasyonla tedavi edilir.

takıntılı yeme .jpg

Kaçıngan/ Kısıtlı Besin Alım Bozukluğu (ARFID)

Belirli yiyeceklerden veya gruplardan kaçınma veya onları yemede zorluk yaşama ile karakterizedir. Bu tür bozukluğa sahip kişiler genellikle belirli yiyeceklerin rengi, dokusu, kokusu veya tadı ile ilgili duydukları rahatsızlıktan dolayı bu yiyeceklerden kaçınırlar.

ruminasyon .jpg

Ruminasyon Bozukluğu

Ruminasyon Bozukluğu, tekrarlanan bir şekilde yiyeceklerin istemli olarak tekrar ağıza getirilip çiğnenmesini içerir. Bu bozuklukta yutulan yiyecekler ağıza tekrar getirilir, çiğnenir ve tekrar yutulur veya tükürülür. Ruminasyon bozukluğu bebeklikten başlayarak çocukluk, ergenlik veya yetişkinlik dönemlerinde görülebilir. Tanıyı karşılamak için davranışın en az 1 ay boyunca tekrarlanması gerekir ve bu davranışın sindirim sistemi veya tıbbi bir sorundan kaynaklanmaması ve yukarıda listelenen diğer davranışsal yeme bozukluklarının bir parçası olarak ortaya çıkmaması gerekmektedir.

Ruminasyon ayrıca diğer zihinsel bozukluklarda da ortaya çıkabilir, ancak tanının konulabilmesi için derecesinin ayrı klinik dikkat gerektirecek kadar şiddetli olması gerekir.

gece yeme .jpg

Gece Yeme Bozukluğu

Bireylerin gece saatlerinde tekrarlayan yeme atakları yaşadığı bir beslenme bozukluğudur. Bu bozuklukta, genellikle uyku döngüsünün içinde ya da uyandıktan sonra, yeme davranışları gözlenir. GYB'ye sahip bireyler akşam yemeğinden sonra aşırı kalori alımı yaparlar.

GYB tanısı koymak için belirtilen kriterler

- bireyin uyku süreci içerisinde yeme davranışının gerçekleşmesi

- bu davranışın bilinçli ve istemli olması

- uyku-uyanıklık döngüsünde dış etkenler tarafından açıklanamaması

- kişinin yaşamında belirgin bir sıkıntıya veya işlevsellik kaybına yol açması

- günlük kalori alımının en az %25'inin akşam yemeğinden sonra tüketilmesi

- haftada en az iki kez olmak üzere akşam uyanmalarında alım yapılması.

GYB, bireyin fiziksel ve psikolojik sağlığını etkileyebilir ve uyku düzeni üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Tedavide, psikoterapi ve davranışsal müdahaleler gibi yöntemler kullanılabilir, ancak her durumda bireye özgü bir tedavi planı oluşturulması gereklidir.

obez .jpg

Obezite

Aşırı kilolu olma durumunu ifade eder. Obezite genellikle yeme alışkanlıkları, aktivite seviyesi, genetik ve çevresel faktörler gibi birçok faktörden kaynaklanır. Aşırı kilo alımı, kişinin sağlığını olumsuz etkileyebilir ve birçok sağlık sorununa yol açabilir. Obezite, birçok yeme bozukluğu gibi, kişinin yeme alışkanlıklarını ve beden algısını etkileyebilir. Obeziteye sahip olan kişiler sıklıkla yeme davranışları, beden şekli ve kilo ile ilgili olumsuz düşüncelere sahip olabilirler. Bu düşünceler ve duygular, kişinin yeme alışkanlıklarını ve yaşam kalitesini etkileyebilir. Obezitenin tedavisi, bir bireyin kilo verme hedeflerine ve sağlık ihtiyaçlarına bağlı olarak değişir. Tedavi genellikle bir beslenme uzmanı, doktor ve psikoterapist gibi sağlık uzmanlarının bir kombinasyonunu içerir. Obezitenin yönetimi için önerilen tedavi seçenekleri arasında, diyet ve egzersiz planları, psikoterapi, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahaleler bulunabilir. Tedavi planı, bireyin yaşam tarzı, tıbbi geçmişi ve diğer faktörlere bağlı olarak özelleştirilir.

woman-with-eating-disorder-having-pea-her-plate.jpg

Pika

Bir kişinin anormal nesneleri yemesi olarak tanımlanan bir durumdur. Bu nesneler genellikle yiyecek olmayan maddelerdir, ancak bunlar yiyecek gibi tüketilir. Pika, çocukluk çağına özgü bir bozukluk olarak düşünülse de yetişkinlerde de görülebilir. Pika'nın nedenleri arasında fiziksel ve zihinsel sağlık sorunları, besin eksiklikleri, duyusal gelişim bozuklukları, stres, anksiyete, duygusal durumlar, otizm spektrum bozuklukları ve tıbbi komplikasyonlar bulunabilir. Pika, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, özellikle de zararlı maddeleri tüketme davranışı söz konusu ise. Bu nedenle, pika tanısı alan bir kişiye tıbbi bir değerlendirme ve tedavi önerilir. Tedavi, pikanın nedenine bağlı olarak değişir ve besin eksikliklerinin giderilmesi, psikoterapi, ilaç tedavisi ve diğer terapötik yöntemler içerebilir.

Duygusal yeme, çoğunlukla negatif duygularla ilişkilendirilen ve duygusal bir ihtiyacın karşılanmasında gıda tüketme davranışıdır. Duygusal yeme, kişinin duygusal durumunu etkileyen birçok faktörden kaynaklanabilir, bunlar arasında stres, sıkıntı, mutluluk, öfke, kaygı ve yalnızlık gibi duygular yer alır.

Duygusal yeme, sıklıkla şu şekillerde ortaya çıkar:

  • Kişi, genellikle kendi kontrolü dışında büyük miktarda yiyecek tüketir. Duygusal bir tepki veya stresli bir durum sonrasında bu yeme davranışı ortaya çıkar.

  • Kişi, kendini iyi hissetmek için yiyecek tüketir. Bu, çocukluk döneminden itibaren alınan bir alışkanlık olabilir ve kişinin olumsuz duygularla başa çıkma stratejisi olarak kullanılabilir.

  • Kişi, duygusal nedenlerle yemek yediğinin farkında olmayabilir. Bu, diğer aktivitelerle birleştirilen, farkında olmadan aşırı miktarda yemek yeme davranışını tanımlar.

Duygusal yeme, zamanla sağlık sorunlarına ve kilo alımına yol açabilir. Bu nedenle, duygusal yeme davranışını tanımak ve onunla başa çıkmak önemlidir. 

 

Sağlıksız kilo sınıflandırmaları, genellikle vücut kitle indeksi (VKİ) kullanılarak belirlenen birkaç kategoride olabilir. 

Vücut Kitle İndeksi (VKİ), bir bireyin kilosunun (kg) boy uzunluğunun (m) karesine bölünmesiyle hesaplanır. VKİ formülü şu şekildedir: VKİ = Kilo / (Boy x Boy)

Örneğin, 70 kilo ağırlığında ve 1.70 metre boyunda bir kişinin VKİ hesaplaması:

VKİ = 70 kg / (1.70 m x 1.70 m) = 24.22

Bu kişi, VKİ'nin 18.5-24.9 arasında olduğu kabul edilen "normal kilolu" kategorisine girer.

Normal Kilo: VKİ 18.5-24.9 arasındaysa, bireyin normal kilolu olduğu kabul edilir.
Kilolu: VKİ 25-29.9 arasındaysa, birey kilolu kabul edilir.
Obez: VKİ 30-34.9 arasındaysa, birey obez olarak kabul edilir.
Aşırı Obez: VKİ 35-39.9 arasındaysa, birey aşırı obez olarak kabul edilir.
İleri Derecede Obez: VKİ 40 ve üzerindeyse, birey ileri derecede obez olarak kabul edilir.

Sağlıksız kilo sınıflandırmaları, obezite ile ilişkili sağlık sorunları riskini artırabilir. Bu sorunlar arasında tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, kalp hastalığı, belirli kanser türleri, uyku apnesi ve diğer sağlık sorunları bulunmaktadır. Bu nedenle, normal VKİ aralığında kalmak, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ve dengeli beslenmek önemlidir.


 

Tedavisi

Yeme bozuklukları genellikle psikoterapi, beslenme danışmanlığı ve bazen ilaç tedavisi gibi çeşitli tedavilerle yönetilir. Tedavi, kişinin ihtiyaçlarına ve semptomlarına göre uyarlanır ve genellikle uzun vadeli destek gerektirir. Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT) etkili tedavi yöntemleri arasında yer alır. 

 

Yeme Bozuklukları Hakkında Her Şey

bottom of page